Σωτήρης ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ, Κιονοστήρικτοι νάρθηκες-λιτές στη μοναστηριακή αρχιτεκτονική, , 33|2012, 37-54

Ο κιονοστήρικτος ευρύς νάρθηκας, που ονομάσθηκε λιτή από την σχετική μοναστική λειτουργία που τελείται στον χώρο αυτό, αποτελεί ουσιαστικά μια προσθήκη στο σώμα του ναού, η οποία, όπου εφαρμόστηκε, προσέθεσε σημαντικούς χώρους στον κυρίως ναό. Το καθαρά μοναστηριακό στοιχείο αυτό εμφανίσθηκε κατά την μεσοβυζαντινή εποχή και είχε ευρεία διάδοση στις χώρες της βαλκανικής χερσονήσου μέχρι τον 19ο αιώνα. Στην έρευνα εντοπίστηκαν 52 παραδείγματα, τα οποία παρατίθενται σε κατάλογο στο τέλος του άρθρου. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για μοναστηριακούς ναούς. Η χωρική κατανομή τους εκτείνεται στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα με έμφαση στο Άγιον Όρος, όπου παρατηρήθηκαν 23 ναοί που συνοδεύονται από κιονοστήρικτες λιτές. Επίσης σημαντικοί ναοί με λιτές υπάρχουν στην περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας τον 13ο, 14ο και 16ο αιώνα, καθώς και στη Ρουμανία.