Philip Carabott, Οι Έλληνες "κομμουνιστές" και η μικρασιατική εκστρατεία, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 9|1992, 99-118
Άν καί το ΣΕΚΕ ιδρύθηκε το φθινόπωρο τού 1918, μόλις στις αρχές τήςδεκαετίας τοΰ 1930 καί μετά τή μετονομασία του σε ΚΚΕ κατάφερε να καταξιωθείως τό κατεξοχήν κόμμα τής εργατικής τάξης στήν Ελλάδα. Στάενδιάμεσα χρόνια τό ελληνικό σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό κίνημα άναπτύ-χθηκε καί έδρασε μέσα σέ δυσμενέστατες συνθήκες, πού τελικά καθόρισανσέ μεγάλο βαθμό καί την περιθωριοποίησή του στο πολιτικό σκηνικό τήςχώρας. Οί συνθήκες αυτές —ενδογενείς καί εξωγενείς— δέν έπέτρεψανστούς 'Έλληνες κομμουνιστές τή χάραξη μιας συγκεκριμένης στρατηγικήςπού θά βασιζόταν στις ιδεολογικές άρχές τής Τρίτης Διεθνούς μέ την ταυτόχρονηάναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων τής ελληνικής πραγματικότητας.’Αλλά πάνω από όλα, ή ήγεσία των Ελλήνων κομμουνιστών δέν ήταν σέθέση να καθοδηγήσει μέ σθένος καί σιγουριά τό σύνολο τής ελληνικήςκοινωνίας στά δύσκολα χρόνια τής Μικρασιατικής εκστρατείας, ούτε καί ναάντεπεξέλθει στις άπαιτήσεις των μελών τοΰ κόμματος.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αύτής τής ένδογενοΰς αδυναμίας άποτελεΐή συνολική στάση τών Ελλήνων «κομμουνιστών» —καί ειδικότερα τήςήγεσίας τοΰ ΣΕΚΕ— προς τή Μικρασιατική εκστρατεία. Παρά τις αποφάσειςκαί τις επαναλαμβανόμενες διακηρύξεις τοΰ κόμματος σχετικά μέ τόνιμπεριαλιστικό χαρακτήρα τής έκστρατείας, στήν πολιτική τοΰ ΣΕΚΕ διακρίνεικανείς μια σειρά παλινδρομήσεων καί ήμίμετρων, μιά έμφυτη τάσηπρος τή θεωρητικοποίηση καί άπλούστευση τοΰ ζητήματος. Ή έπιμέρουςπεριγραφή τών γεγονότων καταδεικνύει τήν άδυναμία τής ήγεσίας να καθορίσειτά πλαίσια τοΰ άντιπολεμικοΰ κινήματος, άλλά καί νά το καθοδηγήσει.Μέ αύτά τά δεδομένα, οί πράξεις μεμονωμένων κομμουνιστών στό Μικρασιατικόμέτωπο αλλά καί στήν ήπειρωτική Ελλάδα, πράξεις πού συχνά δένέχαιραν τής εκτίμησης τής ήγεσίας, δέν ήταν δυνατό νά άποδώσουν τά άνα-μενόμενα — ειδικά μάλιστα άπό τή στιγμή πού έλάχιστοι ήταν έκεΐνοι πούείχαν συναίσθηση τοΰ άντικειμενικοΰ σκοποΰ τοΰ κόμματος. Τελικά οί Έλληνεςκομμουνιστές όχι μόνο δέν έπαιξαν κανένα ουσιαστικό ρόλο στήνκατάρρευση τοΰ μετώπου, όχι μόνο δέν κατάφεραν νά έκμεταλλευτοΰν τιςαναμφίβολα έπαναστατικές συνθήκες πού επικρατούσαν στήν Ελλάδα τόφθινόπωρο τοΰ 1922, άλλά τό κυριότερο στιγματίστηκαν ώς προδότες καίάνθέλληνες, άνοίγοντας έτσι τό δρόμο για τήν ποινικοποίηση τοΰ κομμουνισμούστήν ελληνική κοινωνία τοΰ μεσοπολέμου.
