Marina Tzakosta, Οντογένεση του λόγου: ανάπτυξη σε στάδια ή σταδιακή ανάπτυξη;, Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση, 8|2020, 59-86

Στο παρόν άρθρο προσπελάζουμε το ρόλο του σταδίου ως όρου ο οποίος έχει καθορίσει τη γνωστική ανάπτυξη, γενικά, και τη γλωσσική ανάπτυξη, ειδικά (και χρησιμοποιείται εκτενώς στην εγχώρια και διεθνή βιβλιογραφία) ιδωμένο μέσα από την παρουσίαση και ανάλυση αναπτυξιακών γλωσσικών δεδομένων. Συγκεκριμένα, παρουσιάζουμε τα μείζονα θεωρητικά μοντέλα τα οποία – στο πλαίσιο διαφορετικών επιστημονικών προσανατολισμών – χρησιμοπoίησαν εμμέσως ή αμέσως την έννοια του σταδίου με στόχο την ερμηνεία της σειράς της γλωσσικής ανάπτυξης και έπειτα προχωρούμε σε μια κριτική θεώρηση του σταδίου. Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε τους άξονες μιας θεωρητικής πρότασης, εναλλακτικής της θεωρίας των σταδίων, αυτής του Μοντέλου των Πολλαπλών Παράλληλων Γραμματικών, η οποία ενσωματώνει τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της θεωρίας των σταδίων και ερμηνεύει όψεις της γλωσσικής ανάπτυξης, κυρίως την ποικιλία και την γλωσσική απόκλιση, στις οποίες η θεωρία των σταδίων έδωσε ελάχιστο χώρο. Η συζήτησή μας βασίζεται σε συγχρονικά δεδομένα παιδιών προσχολική ηλικίας από την κατάκτηση της μορφοφωνολογίας της ελληνικής καθώς και την εκμάθηση της πρώτης από διάφορες ομάδες αλλόγλωσσων ομιλητών. Η συζήτηση επεκτείνεται στην εξέταση του βαθμού εφαρμοστικότητας του Μοντέλου των Πολλαπλών Παράλληλων Γραμματικών για την ερμηνεία της διαχρονικής εξέλιξης αλλά και συγχρονικής διάστασης της γλώσσας.