Αχιλλέας Μητσός, Η μεταβαλλόμενη έννοια της ευρωπαϊκής ερευνητικής πολιτικής, Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, 23|2009, 43-63

Η έννοια της ευρωπαϊκής ερευνητικής πολιτικής μεταβάλλεται συνεχώς. Αντικατοπτρίζει τις διεθνείς τάσεις αλλά και τις καθορίζει σε μεγάλο βαθμό. Αντανακλά και συναρτάται με την έκταση, τη μορφή και το βάθος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Απηχεί και ακολουθεί τη μεταβαλλόμενη δεοντολογική θεώρηση της αναγκαιότητας δημόσιας παρέμβασης γενικά, και δημόσιας παρέμβασης στο κεντρικό γεωγραφικό επίπεδο, ειδικότερα. Η αναγνώριση της αποτυχίας της αγοράς και η θεώρηση της έρευνας ως δημόσιου αγαθού καθώς και η προστιθέμενη σε αυτή συοτημική αποτυχία δεν αρκούν για την τεκμηρίωση της ανάγκης δημόσιας ευρωπαϊκής πολιτικής. Οι διασυνοριακές εξωτερικότητες, οι αδιαιρετότητες και η δυνατότητα οικονομιών κλίμακας, η συμβολή στην παραγωγή και διάθεση των ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών, για παράδειγμα στην υγεία ή το περιβάλλον, η πολλαπλή σύνδεση με άλλες ευρωπαϊκές πολιτικές και η σύγκλιση των εθνικών προτιμήσεων ως προς τις ερευνητικές προτεραιότητες συνθέτουν τη δεοντολογική θεώρηση. Στο θετικό επίπεδο, η διάκριση μεταξύ ρυθμιστικών αποφάσεων, όπου η εφαρμογή της κοινοτικής μεθόδου προσδίδει αυξημένο ρόλο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και δημοσιονομικών αποφάσεων οι οποίες διατηρούν τον διακρατικό τους χαρακτήρα, καθορίζει και την εξέλιξη της πολιτικής έρευνας. Οι αποφάσεις ως προς το ύψος της δημοσιονομικής κοινοτικής παρέμβασης λαμβάνονται στις ιστορικές, 'συνταγματικές' στιγμές με σχεδόν αποκλειστικά κριτήρια αναδιανομής μεταξύ των κρατών-μελών, ενώ οι αποφάσεις ως προς το περιεχόμενο της δημοσιονομικής παρέμβασης μέσω των προγραμμάτων-πλαισίων, αλλά και οι αποφάσεις ως προς το πλαίσιο λειτουργίας των εθνικών πολιτικών ακολουθούν την κοινοτική μέθοδο η οποία και επιτρέπει μεγαλύτερη έμφαση στη λειτουργία της συνολικής αποδοτικότητας, σε αντιδιαστολή με αυτή της αναδιανομής. Τέλος, οι ήπιες μορφές παρέμβασης, με τις διακηρύξεις και τις Ανακοινώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την 'ανοικτή μέθοδο συντονισμού' χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η συμβολή της έρευνας στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας συνδέεται όχι γραμμικά με τη συμβολή της στην καινοτομία, αλλά με τη βαθύτερη συμβολή του τριπτύχου της παραγωγής, διάχυσης και μετατροπής της γνώσης σε αυτή -του τριγώνου Έρευνα-Εκπαίδευση-Καινοτομία