Ο Ρωμανός Α΄ Λακαπηνός παραδοσιακά θεωρείται ταπεινής καταγωγής. Ωστόσο, η δωρεά ενός τόπου βασιλικοῦ από τον Βασίλειο Α΄ στον πατέρα του, Θεοφύλακτο Αβάστακτο, και η εξ αγχιστείας συγγένεια με τον στρατηγό Αδράλεστο έχει οδηγήσει σε αναθεώρηση της επικρατούσας άποψης σχετικά με την κοινωνική καταγωγή των Λακαπηνών. Ταυτόχρονα, οι πηγές που αναφέρονται ρητά στο ζήτημα παραδίδουν αποκλίνουσες εκδοχές. Στο παρόν άρθρο εξετάζεται, αφενός, η κοινωνική θέση της οικογένειας μέσα από την δράση των μελών της και, αφετέρου, επιχειρείται ερμηνεία των στρατηγικών με τις οποίες οι πηγές αναπαριστούν την καταγωγή των Λακαπηνών, με ιδιαίτερη έμφαση στα πολιτικά κίνητρά τους και την πρόσληψη του φαινομένου της κοινωνικής κινητικότητας. Προτείνεται ότι η οικογένεια ήταν άσημη και πως η σταδιακή άνοδός της επέτρεψε στον Ρωμανό να σφετεριστεί τον θρόνο, καθώς και ότι δύο φιλολακαπηνικές πηγές, μολονότι ενδέχεται να αναπαράγουν κοινές παραδόσεις, διαφωνούν ως προς την καταγωγή του Ρωμανού λόγω της διαφορετικής προέλευσης και στόχευσής τους.