Elizabeth Α. Zachariadou, Το δίδαγμα των νεομαρτύρων, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 8|1990, 51-63

Τά αγιολογικά κείμενα, τις περισσότερες φορές έργα μοναχών ή κληρικών,τα όποια διαβάζονταν μέσα στα μοναστήρια καί στις έκκλησίες, περιέ-κλειναν πάντα ένα δίδαγμα προς τό χριστιανικό ποίμνιο. Συνήθως ή ζωή καίτά έργα τοϋ αγίου, πού έξιστοροϋνται μέσα σ’ ένα κείμενο, άποτελοϋν έναπαράδειγμα πού ή Εκκλησία παρουσιάζει προς τούς πιστούς. Κατά τήνπερίοδο τής τουρκικής έξάπλωσης (13ος-15ος αί.) καί, αργότερα, κατά τήντουρκοκρατία παρουσιάζεται στήν αγιολογία ό τύπος τού Χριστιανού, όόποιος, γιά διάφορους λόγους, άσπάσθηκε τόν Μωαμεθανισμό άλλά άργότε-ρα μετανόησε καί θέλησε νά ξαναγυρίσει στήν παλαιά του θρησκεία. Επειδήόμως ή ίσλαμική νομοθεσία άπαγορεύει μέ θάνατο τήν άποστασία άπότόν Μωαμεθανισμό, ό έξισλαμισμένος Χριστιανός ύποχρεώθηκε νά πάρειτόν δρόμο τού μαρτυρίου καί νά αγιάσει (π.χ. ό "Αγιος Μιχαήλ ό Νέος, ό"Αγιος Θεόδωρος ό Νέος, ό "Αγιος Μάρκος ό Νέος).Ή ’Ορθόδοξη Εκκλησία, προέβαλλε τήν περίπτωση αύτών τών αγίων,έπειδή προσπαθούσε νά προφυλάξει τό ποίμνιο άπό τόν έξισλαμισμό τονίζονταςπώς μέσα στήν ’Οθωμανική Αύτοκρατορία ή έπιστροφή στον Χριστιανισμόσήμαινε μαρτυρικό θάνατο.