Paschalis M. Kitromilides, Τα διανοητικά θεμέλια των μικρασιατικών σπουδών: Η αλληλογραφία R.M. Dawkins-Μέλπως Μερλιέ, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 6|1986, 9-30
Ή έπιστημονική μελέτη τής Μικράς ’Ασίας υπήρξε παράγωγο δύο έκ-δηλώσεων τής ευρύτερης εύρωπαϊκής παιδείας τού δέκατου όγδοου αίώνα,πού έφεραν τήν εύρωπαϊκή σκέψη σε άμεση επαφή μέ τήν ιστορικήπροσωπικότητα τού Μικρασιατικού κόσμου. Ή μία έκδήλωση ήταν ήπεριηγητική φιλολογία καί ή δεύτερη οί ερασιτεχνικές άρχαιολογικέςαποστολές τών μελών καί έκπροσώπων τής Εταιρείας τών Dilettanti τούΛονδίνου. Οί έξελίξεις τού δέκατου ένατου αίώνα εύνόησαν τή μελέτητής τοπογραφίας καί τής ιστορικής γεωγραφίας τής Μικρασιατικής χερσονήσουκαί άνοιξαν στήν έρευνα τό εύρύτατο πεδίο τής έλληνικής καίρωμαϊκής αρχαιολογίας τής περιοχής. Ή ένασχόληση μέ τό ιστορικόπαρελθόν έστρεψε σταδιακά τό ένδιαφέρον καί προς τίς μεταγενέστερεςεπιβιώσεις τών αρχαίων πολιτισμών τής Μικράς ’Ασίας, καί μάλισταπρος τή ζωντανή συνέχεια τής πολιτισμικής αύτής παράδοσης, πού αντιπροσώπευαντά γλωσσικά ιδιώματα καί ό συλλογικός βίος τού έλληνορ-θόδοξου πληθυσμού τής χερσονήσου. Κατεξοχήν έκπρόσωπος τού προσανατολισμούαυτού υπήρξε ό ’Αγγλος έλληνιστής Richard Μ. Dawkins(1871 - 1955), πού έγκατέλειψε τά αρχαιολογικά του ένδιαφέροντα γιά νάαφιερώσει τή ζωή του στήν έρευνα τών έλληνικών ιδιωμάτων καί τής λαογραφίαςτής Καππαδοκίας καί τής Λυκαονίας.Τό ένδιαφέρον αύτό έφερε τόν Dawkins σέ έπαφή μέ τήν προσπάθειατής Μέλπως Μερλιέ νά διασώσει τά στοιχεία τού πολιτισμού τών Ελλήνωντής Μικράς ’Ασίας μετά τήν έξοδο. Ή κοινή φροντίδα τού Dawkinsκαί τής Μέλπως Μερλιέ πήγαζε άπό μιά αντίληψη τού έλληνικοΰ πολιτισμούπού ξεπερνοΰσε τά όρια τού ελληνικού κράτους. Ή αντίληψη αύτήδιαπνέει τήν έπικοινωνία τών δύο κορυφαίων σκαπανέων τής έρευνας τούΜικρασιατικού έλληνισμοΰ. Άπό τήν άλληλογραφία Dawkins - Μερλιέ,πού καλύπτει τήν περίοδο 1933- 1955, έπιβίωσαν στό ’Αρχείο Μερλιέ τούΚέντρου Μικρασιατικών Σπουδών πέντε γράμματα τού Dawkins καί ένατής Μέλπως Μερλιέ. Τά έξι αύτά γράμματα δημοσιεύονται καί σχολιάζονται.Άπό τήν άλληλογραφία προκύπτει ότι πολλά έρευνητικά προγράμματαπού πραγματοποίησε τό Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών είχαντήν άφετηρΐα τους σέ ίδέες καί εισηγήσεις τού Dawkins προς τήν Μέλπω Μερλιέ. Μέ τον τρόπο αυτό ή ερευνά τοΰ Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδώνσυνδέθηκε μέ τήν μακρά παράδοση τής ευρωπαϊκής μικρασιολογικήςέπιστήμης.
