Κώστας Ελευθερίου, Εσωκομματική πολιτική και στρατηγική του κράτους: το "συμμετοχικό" εγχείρημα του ΠΑΣΟΚ (2004-2009), Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, 27|2011, 55-81

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν καταγραφεί μία σειρά από μετασχηματισμοί στο επίπεδο των κομματικών οργανώσεων, οι οποίοι έχουν ερμηνευθεί ως ‘εκδημοκρατισμός’ ή ως ‘συγκεντροποίηση’ της εσωκομματικής πολιτικής. Το ΠΑΣΟΚ είναι ο βασικός εισηγητής των συγκεκριμένων αλλαγών στο ελληνικό κομματικό σύστημα και το ‘συμμετοχικό’ εγχείρημα της περιόδου 2004-2009 μια φιλόδοξη προσπάθεια προώθησης ενός διαφορετικού μοντέλου κομματικής οργάνωσης. Στο άρθρο αυτό θα μελετηθούν οι οργανωτικές καινοτομίες της περιόδου, υπό το αναλυτικό πλαίσιο των ‘τριών οργανωτικών διαστάσεων’ της Scarrow (1996) και της θεωρίας του ‘κόμματος καρτέλ’ των Katz & Mair (1995). Θα υποστηριχτεί ότι η οργανωτική ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ κατατείνει στην ενίσχυση της ηγεσίας και του ‘κεντρικού κόμματος’ έναντι της ‘μαζικής οργάνωσης’, στην αποδυ- νάμωση των συλλογικών οργάνων του Κινήματος, κεντρικών και περιφερειακών, στη διαμόρφωση ενός μοντέλου εσωκομματικής δημοκρατίας βασιζόμενου στην αδιαμεσολά- βητη σχέση ανάμεσα στον Πρόεδρο και το μέλος/’φίλο’ και στην ανάδειξη της διαβοό- λευσης ως βασικής αρχής λήψης αποφάσεων. Η αυτονόμηση της ηγεσίας και της κομματικής γραφειοκρατίας από το ‘οργανωμένο’ κόμμα είναι αποτέλεσμα της αλληλοδιείσδυ- σης των δύο πρώτων με το κράτος, κυρίως μέσω της κατανομής των κρατικών πόρων στην οργάνωση. Σε αυτό το πλαίσιο, η στρατηγική του κράτους καθορίζει το περιεχόμενο του ‘συμμετοχικού’ εγχειρήματος και καθιστά το ΠΑΣΟΚ ‘πειραματικό σωλήνα’ για τις μετέπειτα κυβερνητικές πρακτικές.