Ödön Füves, Το πανεπιστημιακό τυπογραφείο της Βούδας και οι Έλληνες της διασποράς στην Ουγγαρία, Μακεδονικά, 19|1979, 159-167

Κατά τη διάρκεια τής τουρκοκρατίας, ΐδίως άπό τό β' μισό του 18ου αί. καί έξής, ένας μεγάλος άριθμός Ελλήνων έμπορων ήρθε καί έγκαταστάθηκε στήν Ούγγαρία. Χαρακτηριστικό των Ελλήνων τής διασπορδς υπήρξε πάντα ή διατήρηση τής θρησκείας καί τής μητρικής τους γλώσσας. Τό γεγονός αυτό τούς ώθησε νά κτίζουν έκκλησίες καί σχολεία καί νά έκδίδουν έπίσης βιβλία στήν έλληνική γλώσσα. Κατά τά χρόνια τής βασιλείας τοϋ ’Ιωσήφ Β' (1780-1790) στις πόλεις τής Αυτοκρατορίας άρχισε ή μαζική εκτύπωση ελληνικών βιβλίων. Τό 1940 ό Endre Horvath συνέταξε ένα κατάλογο των βιβλίων πού δημοσιεύθηκαν σέ έλληνική γλώσσα στήν Ούγγαρία. Σύμφωνα μέ τον κατάλογο αυτό καί άπό έρευνες πού έκανα, 167 έργα Ελλήνων συγγραφέων έκδόθηκαν στήν Ούγγαρία καί σέ άλλες χώρες. Τό 80% τών έργων αύτών, 115 βιβλία, έκ­δόθηκαν στή Βούδα καί στήν Πέστη, άπό τά όποια τά 28 τυπώθηκαν στό πανεπιστημιακό τυπογραφείο, τοϋ οποίου ή 400ή έπέτειος ίδρύσεως καί ή 200ή έγκαταστάσεώς του στή Βούδα έορτάσθηκε τό 1977. Σύμφωνα μέ τόν παραπάνω κατάλογο τά θέματα τών έλληνικών έκδόσεων τοϋ πανεπιστημιακού τυπογραφείου τής Βούδας είχαν όρισθεϊ κατ’ αρ­χήν άπό τά στοιχεία καί τις έκκλησίες, οί όποιες διατηρούσαν τήν πνευμα­τική παράδοση τών Ελλήνων τής διασπορδς. Μεταξύ τών 18 αύτών έργων, έκδεδομένων μεταξύ 1795 καί 1836, έκτος τών σχολικών καί θρησκευτικών βιβλίων, υπάρχουν καί άλλα, ιστορικά λογοτεχνικά καί ιατρικά. Τό πανεπιστημιακό τυπογραφείο τής Βούδας λοιπόν είχε μιά σημαντική αποστολή στή διάδοση τοϋ εύρωπαϊκοϋ πολιτισμοΰ στούς "Ελληνες. Οί "Ελληνες τής διασπορδς συνέβαλαν έπίσης στή δημιουργία σχέσεων μεταξύ τών γειτο­νικών έθνών έκτυπώνοντας στό πανεπιστημιακό τυπογραφείο τής Βούδας 10 βιβλία σέ σέρβική, ρουμανική καί ουγγρική γλώσσα. Συνεπώς οί έκδόσεις αύτές έξυπηρέτησαν τούς έθνικούς καί θρησκευτικούς σκοπούς τών Ελλή­νων τής διασπορδς γιά τή διάδοση τοϋ πολιτισμοΰ τους στά Βαλκανικά έθνη.